Truncation sign : * (asterisk) - e.g. kamm*

Type the letters without dots and accents - e.g. to search 'kalyāṇa' type kalyana. Read more …


atta(n)

, m. [sa. ātman; other forms are tuma,
ātuma(n), q. v.; see also 1atta]; declension see Kacc
211-214 (giving the stem as atta-; Sadd 158,25); nom.
attā, Abh 92 (jīvo puriso +); 861 (citte, kāye, sabhāve
ca so ~, paramattani); acc. attānaṁ, DN I 13,1
(sassataṁ); attaṁ, Ja VI 416,16*, etc., see *atta; in
verses also
attanaṁ, see below (2 c); instr, attanā,
Dhp I 65; attena, see *atta; gen. (dat. abl.) attano,
Sn 334; Dhp 343; abl. also attato (q. v.); loc. attani,
Sn 666; MN I 138,3. — 1. (a) the 'self, the 'ego', one's
self
(whose existence as a permanent or eternal being
is always repudiated
); selected passages where the
problem of 'soul' is discussed: some Brahmans
(saññi-
vādā) maintain, in 16 ways, that the soul after death
is conscious
(saññiṁ attānaṁ), DN I 31,1 foll.; some
(asaññivādā) maintain, in 8 ways, that the soul after
death is not subject to decay, and inconscious
(asaññim
attānaṁ), ib. 32,4 foll.; do. hieva-saññinâsaññi-
vādā, ib. 33,3 foll.; others (ucchedavādā) maintain,
in
7 ways, the theory of annihilation, ib. 34,1 foll.;
olāriko attā rūpī, etc., DN I 186,3 (material); mano-
mayo attā sabbaṅga-paccaṅgī ahīnindriyo, ib. 15
(consisting of mind); arūpī attā saññāmayo, ib.
187,3 (without form, made of consciousness); sassato
. . . rūpī . . . saññī (etc.) attā, DN III 137,18—139,25
—-140,1; attā ucchijjati vinassati, na hoti param
maraṇā, ib. 140,1; kittāvatā attānaṁ paññāpento
paññāpeti, DN II 64,3 foll.; (n')atthi me attā, MN
I 8,17-18; attanā va attānaṁ sañjānāmi, ib. 19; na
hi no etaṁ attā vā attaniyaṁ vā, MN I 141,11 —;
SN IV 129,10; so loko, so attā (there is the world,
there is the self
), MN I 136,31; 137,12; eso me attā,
Vin I 14,10; MN I 135,31; 138,15; 233,8; III 265,1;
271,25; n'etaṁ mama, n'eso 'ham asmi, na m'eso attā,
AN I 284,28; II 164,30 = MN I 421,35; AN II 171,15;
V 188,1; eso 'ham asmi, eso me attā, SN III 223,12:
atthi attā . . . hiatthi attā, SN IV 400,16-18; attanā
attānaṁ [ - ˇ ≃ ] nânupassat√Sn477 (Pj); ken' attanā
gacchati Brahmalokaṁ, Sn 508; rūpī arogo . . . arūpī
(etc.) attā, SN III 219,1 foll.; rūpaṁ (etc.) me attā, MN
I 230,27; rūpaṁ ca attaṁ ca advayam samanupassati,
As 353,14; cakkhuṁ (etc.) attā ... anattā, MN III
282,14-17 foll.; evaṁ-vaṇṇo attā hoti arogo param
maraṇā, MN II 33,28; 41,10; ekantasukhī attā hoti
sukhadukkhī vā, MN II 36,1 (cf. SN III 219,30); saññī
attā hoti arogo param maraṇā, MN II 228,15 ; rūpâdi-
saṁkhāto attā, Pj I 188,18; sarīra-parimāṇo, aṅguṭṭha-
parimāno, vava-parimāno, paramānu-parimāno attā,
Ud-a 339,32; Sv I 192,20 = Ps I 260,24 = ' Vibh-a
354,28 (attā abhikkamati); Sv I 194,12 = Ps I 262,2
= Vibh-a 356,11 (abbhantare attā); — (b) sometimes
the notion 'one's
[own] self is nearly related to the
use of
attā as a pronoun (see below (2)): Vin I 23,23
(yaṁ vā itthiṁ gaveseyyātha, yaṁ vā attānaṁ . . .);
185,10 (attho ca vutto, attā ca an-upanīto; cf. Sn 799:
attānaṁ anūpaneyya); SN I 71,28 (kesaṁ nu kho
piyo attā); AN IV 97,13* (attā hi paramaṁ piyo);
Ja III 169,16* (yass' attā nâlaṁ eko; Ct.); 279,16*
(tena jahissat' attānaṁ, cf. Ja VI 416,16*); Dhp-a I
6,13 (sarīraṁ attanā saddhiṁ na gacchati, scil. paralo-
kaṁ); — (c) in an ethical sense attā is nearly related
to 'conscience':
SN III 120,18 (taṁ attā sīlato na
upavadati; cf. Ja III 523,27' and atta-garahi(n) (b));
AN I 57,27 (attā pi attānaṁ upavadati); 149,5 (sud-
dhaṁ attānaṁ pariharati); ib. 2 8* (attā te purisa
jānāti saccaṁ vā yadi vā musā; Mp); ib. 29*-30*;
Ja VI 283,21* (attā ca me so saraṇaṁ gatī ca (said
of a minister
)); — (d) = a person's image in a
looking-glass; only
Mil 54,11-13. — 2. very frequently
attā is used as a pronoun, thus: (a) as pron,
demonstr.
(or indefinite) — sayaṁ, he himself (opp.
para, ubhaya; see comp, atta-vyābādha, attahita
below); nom. attā pi gutto rakkhito bhavissati, SN
I 89,17; acc. attānaṁ may be taken as nom. n.
(originally impers.): Vin I 94,18 (attanā ~ samman-
nitabbaṁ parena vā paro); III 82,24 (na . . . ~
pātetabbaṁ, quoted Mil 195,2); Ja IV 406,17* (~ me
na dessiyaṁ, quoted from Cp I 8,16, where Ee. has
attā na me na dessiyo); cf. Ja IV 372,18' (v. r.);
instr,
attanā samāna-nāmako, 'a namesake of the
same
(before mentioned)', Dhp-a IV 203,12; — (b)
likewise instr, attanā ts frequently used in the sense
'himself
(nom.) = sayaṁ, with which it is combined
Sn 888 (sayaṁ ~ so kusalo vadāno aññaṁ vimāneti
. . .); 585 (hiṁsaṁ attānaṁ ~); MN I 161,36 foll.
(~ jātidhammo samāno); SN II 111,1 {read ~ voyogaṁ
āpajjati; cf. Pj I 243,12); AN III 264,6 (taṁ ~ pari-
bhuñjati); V 130,1 foll. (~ ca appiccho (etc.) hoti);
304,13 foll. (~ ca pāṇātipātī (etc.) hoti); Ja IV 371,8* (~
anasitvāna; Ct.: 'attānaṁ' with attanā as v. r.); Ja III
263,1* (~ kurute lakkhiṁ); Mil 204,29 (~ adhammo
pare adhamme niyojetvā); — (c) the oblique cases of
attā are very frequently (as in sa.) used in sg. as
reflexive pronoun for all three persons and genders,
thus expressing the different case-relations of
sayaṁ];
acc. attānaṁ: referring to 3 sg. Sn 132; 438; 451; 583;
657; 705; 709; 799; 810; Nidd I 297,3; Ja III 528,6;
VI 304,13*; Dhp-a I 83,19; III 114,13; IV 1,1 (attā-
nam-ārabbha-kathita-vatthu, as title of IV 1-5); to
3 pl.
Ja I 333,13 (paṇḍitā ~ rakkhantā param rak-
khimsn); IV 264,26 (Sāvatthiṁ pattaṁ eva ~ pas-
siṁsu); Ps I 88,36 (~ maṇḍetukāmā); to 2 sg. MN I
132,22 (~ khanasi); to 1 sg. Ja I 267,20* (passāmi vo
'ham ~); III 432,2* (~ ramayissāmi); 437,23* (yato
sarāmi ~); IV 142,13* (do.); in verses also = attanaṁ
[ - ˇ -], thus to 3 sg. Sn 477; Dhp 355; Ja I 488,22*;
III 441,22*; to lsg. Ja III 442,6*; IV 195,12* (Ed.
with B
ds. sukhaṁ passāmi attani, but read evaṁ
passāmi attanaṁ (Cks attanā), and in the Ct. 196,1'
read: uddharitvā sukhī assa, 'passāmi attanan'ti
attānaṁ); — instr, attanā, to 3 sg. Sn 514 (pajjena
katena ~); 659 (sahâpi ~); Ja III 190,1* (sā maṁ
annena ... attanâpi; cf. Ct); Dhp-a I 8,9 (~ saha-
gāmino bhikkhū); ~ catuttho, see atta-catuttho, etc.;
attan' aṭṭhamaṁ, Vv 376 (i. q. attaṭṭhamaṁ); to 2 sg.
MN I 132,22 (~ duggahītena amhe abbhācikkhasi);
gen. (dat. abl.) attano, to 3 sg. Sn 275; 334; 368;
592; 626; 782; 937; 940 = 1061-62; 962; Ja I 414,17;
II 332,2; III 223,20*; VI 106,11'; 388,14; Dhp-a I
79,21; III 115,13; Mil 36,6; to 3 pl. Ja III 211,8 (porā-
ṇaka-paṇḍitā ~ mātāpitaro ghātetvā); 265,6 (~
vasaṁ gatakāle, i. e. itthīnaṁ); Dhp-a III 112,1 (~
sarhkilesabhāvaṁ jāniṁsu); Ps I 88,34 (~ chāyaṁ
disvā); Ja VI 581,31 (brāhmaṇā ~ raṭṭhe deve
vaṭṭe); to 2 sg. Ja V 79,27' (attanā va ~ anattho
kato); VI 312,8 (tvaṁ maṁ ~ gharaṁ mā pesehi);
to 2 pl. Ja II 118,24 (~ ñātakānaṁ); 57,9 (tumhe ~
andhabālabhāvena); Dhp-a IV 203,1 (tumhehi ~
bhavanissaraṇaṁ kataṁ); to 1 sg. Ja III 265,15
(imam mayā... ~ vasaṁ āgatakāle khādituṁ vaṭṭati);
VI 326,24 (~ māraṇa-kāraṇaṁ); to 1 pl. Ja II 147,1*
(dīpaṁ nâkamha ~); VI 288,17' (taṁ ~ agāre vā-
seraa); — do. repeated: ~ ~ gharadvāraṁ sodhetab-
baṁ (each ought to sweep before his own door), Ps I
102,3; also combined with another gen., Ja VI 137,10'
(mama ~ mati); Ps I 268,35 (n'eva tassa bhikkhuno
~ hoti, na parassa); with abs. loc, Ja V 429,31 (~
eḷikāsu marantīsu); do. referring to the agens (instr.),
Ps I 60,1 (raññā ~ paccatthika-jane jite) = Pj I
111,14; — loc. attani, to 3 sg. Sn 666; 784; to 3 pl.
Ps I 114,10; to 1 sg. MN I 17,20 (etam ahaṁ . . .
~ sampassamāno); [Ja IV 195,12*, see above under
attanā, instr.] — In comp.s always atta-° (cf. attañ-
jaha, attantapa and atta-d-attha below), with ordinal
numbers, see atta-dutiya, etc. [for att' Udenaṁ MN
II 159,2 read tatth' Udenaṁ with B & Se] — Ifc.
([a]tta) v. akata°, ajjhatta(m) (ajjhattika), an,
anavosita°
, abhinibbuta°, asamāna°, asamek-
khita°, asampādita°, upanīta°, ojita°, kata°,
khalita°, khema°, gata°, ṭhita°, dur-°, nir-°,
pakata°
, paccattaṁ, parama°, pasanna°, pa-
hita°, pesita°, bhāvita°, majjha°, maha°, muta°,
yata
°, rakkhita°, rūpa°, vaḍḍhíta°, viññāṇa°,
vimutti-'jjhasita°, vedana°, samkhāra°, sañña°,
saññata°, samāna°, samāhita°, sammata°, sup-
pasanna°, susamvuta°, susamāhita°, hīna°. atta