āharati
, pr. 3 sg. [ts.] 1. to take; eat (āhāram,bhikkhaṁ); accept (dhammaṁ); put into (kaṭhalam
mukhe etc.); 2. to bring on, feed, nourish; 3. "to take
the knife (satthaṁ)", euphemism for: commit suicide;
4. to bring (to), procure, get, fetch; convey; hand, give;
offer (yaññaṁ), sacrifice; 5. to bring upon oneself
(padosaṁ); 6. to take out (sallaṁ) or away, carry
away, collect (sāliṁ); 7. to carry, have with one;
8. to carry with it, bring about (phalaṁ), to cause
(bhave, vedanā), induce; 9. to bring or give back,
return; save (jīvitaṁ); 10. to tell, quote, recite; to give,
hold, deliver (dhammadesanaṁ); — Sadd 428,8 foll.;
— 3 sg. (4) manusso ... bhojaniyaṁ ~ti, Vin IV
183,28; (9) ~ati na harati, Sv 188,9 (read with Be
paccâ°?); (8) so (paccayo) yaṁ yaṁ phalaṁ janeti
taṁ taṁ ~ati nāma, tasmā āhāro, Mp V 24,2; (5)
navahi ṭhānehi itthi padosaṁ ~ati, Ja V 433,18,23**
(sāmike padosaṁ ~ati = dussati pāpakammaṁ karoti,
436,8'; cf. 433,27*); (8) phassâhāro . . . paccayo hoti
tisso ca (so read) vedanā ~ati, As 153,10 foll.; (8)
Nāmar-p 155; Moh 18,18; (2 or 8) ~atī ti āhāro,
Vism 341,7 (cf. Yam-a 54,24; As 330,4); 2 sg. (4)
kīva dūrato tvaṁ . . . eḷakalomāni ~asi, Vin III
233,20; 1 sg. (4) telaṁ ~āmi, Ud 13,26 (Ud-a 118,1);
Th 430; 3 pl. ~anti,Vin I 13,5 ; (6) (sāliṁ) ~anti, D III
88,15; (8) āhārā ti paccayā, paccayā hi ~anti attano
phalaṁ, Spk II 22,28; (4) Ud-a 124,8; Mhv V 49;
1 pl. ~āma, (6) Sp 471,1; D III 91,24; pass. 3 sg.
āharīyati (q. v.); — opt. 3 sg. (cf. āhāreti) (1) yo . . .
mukhadvāraṁ āhāraṁ ~eyya, Vin IV 90,2 (pave-
seyya, Kkh 114,8 = Sp-ṭ Be 1960 III 70,7); mukhe
~eyya, M I 395,3 (Tr. āhā-; thapeyya, Ps III 110,11)
= A III 6,3; 2 sg. (4) ~eyyāsi, Ja VI 350,19; 1 sg.
~eyyaṁ, D III 89,18; (6) ~eyy' assâhaṁ, M I 395,3
foll. (taken by Tr. as caus.; apaneyyaṁ, Ps III 110,12);
(3) S I 121,10; 3 pl. ~eyyuṁ, D II 330,14; (1) S II
98,30; — imper. 3 sg. (4) bḥikkhaṁ ~atu, Th-a I
42,26; 2 sg. (9) ~a me bhaṇḍikam, Vin III 62,19;
IV 247,4 (see SBB XIII 220 n. 4); (4) D I
8,24; II 128,23; (10) suttaṁ ~āhi, Ps III 14,6 (v. l.
~a) = Mp V 85,10; (4) S III 129,27; (4) pannaṁ
~a, Dhp-a I 182,15; II 142,15; III 18,9; ~a te hat-
tnaṁ, Ja I 293,2; 423,24* (ānehi, 27'); VI 274,14';
Mhv V 217; XX 11; Mil 63,18; 124,23; As 208,13;
404,24 (Ee āhārahatthaṁ); 3 pl. sahassaṁ ~antu me,
Ja VI 232,28*; 2 pl. ~atha, Dhp-a I 182,18; II 256,16;
Pv-a 75,4; Th-a III 91,34; Ja I 266,9; Mil 35,8; 80,7;
(10) Abhidh-av 67,22*; — part. act. m. nom.sg. (4) ~an-
to, D III 89,17; (10) kulavaṁsaṁ ~anto, Sv 258,3; acc.
(6) ~antaṁ, Ja III 380,14* (ct.); gen. (4) goghātakassa
gāviṁ posentassâpi āghātanaṁ ~antassa, Ps I 271,26
= Vism 348,15; f. acc. sg. bhariyaṁ bhattaṁ ~antiṁ
disvā, Ps IV 5,21; part. med. m. nom. sg. ~amāno,
Dhp-a III 96,15 (v. l. āharayamāno); — aor. a) 3 sg.
āhāsi (cf. Geiger § 163,4); (6) satto sāliṁ ~i, D III
89,20,25; Pv 137 (= II 3:10; Pv-a 84,6* and 86,19'
have āhari with BeCe); 1 sg. (4) rukkhapakkāni câ~iṁ,
Ja VI 563,6*; b) 3 sg. ~i, Sp 41,4; D II 133,9 (v. l.
adāsi(ṁ)); (10) Ps II 276,2 upamaṁ ~i; (3) V 83,19;
(10) Pj I 193,24 maggasaccaṁ ~i; atītaṁ~i, Ja I 175,4;
257,27 et passim; (6) IV 85,9*; (4) Mhv XXXV 103;
2 sg. ~i, Ja IV 204,8*; VI 523,6*; 1 sg. (10) ahaṁ
vīsatiṁ pañhe ~iṁ, Pj II 422,4; (4) Ap 397,3 (v. l.
ahāsim; Be (1961) hāsim mam'); 3 pl. (5) A IV
381,27 mā ... pamādaṁ ~iṁsu (= āpajjiṁsu, Mp
IV 174,17); (4) DīpXI 19; Mhv V 29; ~uṁ, Mhv
XV 53; XXIX 6; tadâ~uṁ negamanāgarā ca yañ-
ñaṁ, Samantak 507; 1 pl. ~imha, Ap 595,4; c) 3 sg.
~e, Ap 1,12 (cf. Bechert, ZDMG 108, p. 313); — fut. 3
sg. (10) idaṁ (suttaṁ) ~issati, Ps III 14,7 = Mp V
85,11; (4) bhattā dhanaṁ ~issati, A III 38,5; 1 sg.
a) āhissaṁ, Ja VI 523,7* (523,8'; Geiger § 153,1); b)
~issam; (4) ~iss' ambaphalaṁ, Ja IV 204,2* (~issāmi,
204,3'); (10) Sadd 33,33*; c) (1 or 6) sesakaṁ ~issă-
mi, Vin III 215,5; (4) Sp 725,3; (6) M I 429,5; (3) III
264,9; S IV 57,6; (4) Spk I 190,15; Dhp-a II 82,22; (1)
Nidd I 67,21 = 476,31 ariyadhammaṁ ~issāmi samā-
harissāmi adhigacchissāmi phusayissāmi sacchikaris-
sāmi ≠ II 97,27; (9) jīvitaṁ ~issāmi, Ja III 185,9; (1)
Bv VI 15 (Bv-a 165,7 ānayissāmi); (10) Sadd 114,20;
3 pl. (4) ~issanti, M I 380,26; Ja III 328,13*; 1 pl.
~issàma, Vin IV 248,26; (1) Sp 887,31; āhāraṁ ~is-
sāma, M I 273,23 (so Be 1960 for Ee āhā-); — inf. a)
(6) āhattuṁ, M I 395,5 ≠ A III 6,5; b) (4) Ja III
170,5; sakkā ... rasaṁ ~ituṁ, Mil 64,1; 269,27;
Dip XVII 53 (v. l. harituṁ; v. ed. Law, p. 102 n. 3);
Mhv X 14; — abs. a) (4) āhatvă, Th 578 (Th-a II
248,2); Ja IV 94,2*; V 102,26* (103,5'); VI 86,17*;
578,18* (Ce āhacca); Ap 577,21; b) ~itvā; (4) Vin I
28,17; ekassa pārisuddhiṁ ~itvā, 125,25; pavāra-
ṇaṁ ~itvā, 163,34 foll.; Sp 88,14; D II 347,16; M II
51,26; Ps III 315,15; Spk I 264,23; (10) II 11,11;
(4) daṇḍakaṁ ~itvā, Dhp-a I 288,11; (10) atītaṁ ~itvā
kathesi, III 73,15; Pv-a 38,12; Jātakaṁ ~itvā, 66,22;
99,15 ≠ Ja I 133,15; (1) 398,11; (10) kāraṇam ~itvā,
458,7 (cf. Ps II 277,6 and 15 ; Ja III 512,20); V 430,8,14',
cf. 26'; (4) nāvam ... ~itvā, IV 159,16 (cf. BHSD
s. v. āhāraka); (6) purima-nakāraṁ ~itvă, 497,13';
(10) V 462,15; 500,22; (4) paṭikkamanaṁ ~itvā, Vism
66,22 (mhṭ Be 1960 I 94,6 pattaṁ gahetvâ gehato
ānetvā); (10) As 5,10; (4 or 6) uppalakalāpaṁ ~itvā
ṭhapesi, Sah 85,10; (1) Mhv I 18; (4) XXII 61; Dīp
XIV 5; c) (10) ~itvāna, Sadd 6,10*; d) (4) sakuṇajātena
bījam ~iyā hatā, Ja III 399,2* (so read for ~itā; Ce Se
~itvā; 12' ~itvā om. CeSe); khīraṇṇavâ°~iya,
Samantak 605; —ger. a) ~itabba; (4) Sp 471,2; Pj
II 376,21; Mil 64,18; (10) Vism 663,18; b) ~anīya (see
an°); — pp. āhaṭa and āharita (q. v.);— caus. āha-
reti (q. v.); āharāpeti (q. v.). For more examples v. PTC.